BANA NE ZAMAN YEDİĞİNİ SÖYLE SANA NE YİYECEĞİNİ SÖYLEYEYİM
Bana en çok sorulan soruların başında ‘ Ne yemeliyim? ‘ geliyor. Tatlıya hayır diyemiyorum ne yemeliyim? Meyveyi çok seviyorum hangisini yemeliyim?
Benim cevabım ise hiç değişmiyor.
- ‘Ne zaman yiyorsunuz?
Ne yediğimiz tabii ki önemli ancak ne zaman yediğimize bağlı olarak önemi azalıp artabilir.
Bedenimiz milyon dolarlık bir fabrika. Ve bu fabrikanın çalışma saatleri belli. Biyolojik saatimiz sindirim ve metabolizmamızla iki taraflı etkileşim halinde işliyor. Günün farklı saatlerinde farklı fiziksel tepkimeler devreye giriyor , organlarımızın çalışma ve dinlenme zamanlarını düzenleniyor.İç saatin ana görevi ; düzenli tekrarlanan olaylara karşı uyumlanmak.
Güneşle birlikte akşam metabolizmamız yavaşlar vücudumuz gecenin geç saatlerinde yiyecekleri sindirecek durumda olmaz. Ağzımız nişasta ve yağların sindirimini başlatacak miktarda tükürük üretemez , bağırsaklar dinlenmek ister ve pankreasımız karbonhidratları işleyecek durumda olmaz. Uyku esnasında yüksek miktarda melatonin (uyku hormonu) ortaya çıkar. Melatonin hücre yenilenmesine ve detoks mekanizmasının çalışmasına yardımcı oluyor .Ancak , bu hormonun açığa çıkması için gerekli kriterlerden biri açlık,yani erken akşam yemeği.
Biz uyurken de enerji harcarız, eğer akşam geç yediysek enerjiyi yeni sindirilen besinlerden temin ederiz. Akşam 18.00 sonrası yediğimizin tümü gece boyunca enerji olarak harcanmayacağından fazlası yağ hücrelerimizde misafir edilir. Siz de akşam tok yatıp sabah aç kalkarsınız.
Oysa akşam yemeğini erkene çekip ardından da atıştırmalıklardan uzak durmuşsak, mide boş olduğundan gereken enerji için sistem gider depodaki yağ hücrelerinin kapısına.O zaman da yine ters bağlantı; aç yattığınız gecenin sabahı tok uyanırsınız.
İşin özü akşam belli oranda aç yattığınızda uykuda zayıflarsınız. Bu daha uzun bir yazının konusu o ayrı. Ama gördüğünüz gibi ‘ ne zaman ‘ sorusu görmezden gelinmemeli.
Hemen ardından sabah saatlerinde seni uyandıran kortizol hormonu devreye girer. Bu hormonu stres hormonu olarak bilirsiniz değil mi? Sabah saatlerinde enerjik ve canlı uyanmamız için bizim avantajımıza çalışır ancak tıpkı stresliyken olduğu gibi sindirimi yavaşlatır. Sabahın erken saatlerinde az da yeseniz gaz ve şişkinlik yaşama olasılığınız fazladır.
Oysa kahvaltınızı sinidirim ateşinizin en iyi olduğu 11.30- 13.30 saatlerine denk getirirseniz daha kolay hazmedersiniz.
Salk Institute for Biological Studies profesörü Dr. Satchin Panda, sindirim sisteminin sirkadiyen ritim (yani biyolojik saat) tarafından kontrol edilen ana sistemlerden biri olduğunu söylüyor.
Mümkünse canınızın istediği şeyi yemek için günün erken saatlerini tercih edin. Çünkü önünüzde fazla aldığınız enerji kaynağını kullanacak zamanınız var.
Gün içinde o kadar meşgulüz ki yemek saatlerini bir türlü açlığımıza göre ayarlayamıyoruz. Açlığımızın da dereceleri var. Limiti geçtiğimiz zaman daha sinirli , gergin ve tahammülsüz oluyoruz. Böyle zamanlarda restoranda sorun çıkaran arkadaşlarım var.Menüye bile bakmadan getir kardeşim ortaya bişeyler deyip,düşünmeden ne varsa yiyoruz . Öyleyse ne zaman yemeliyiz sorusunun bir cevabı da; acıktığın zaman olmalı. Öncesi tam acıkmadığınız için az yersiniz ve sonra tekrar acıkıp düzeniniz şaşar veya acıktığınızı farketmeyip sınırı zorlarsanız da bu sefer dediğim gibi tahammülünüz kalmadığından çok yersiniz sonrası yine şişkinlik, karın ağrısı , mutsuzluk.
Araştırmalara göre; özellikle aralıklı oruç düzeni ile akşam vücudun dinlenmesi gereken saatler yerine ,yiyecekleri sindirebileceği gündüz saatlerinde yediğiniz zaman kan şekeri düzeyi ve yağ yakma sistemi daha iyi çalışıyor. Yani gece yediğin pizza vücudunda depolanırken öğlen yediğin pizza enerji için kullanılır.
Ancak hayat her zaman bizim istediğimiz gibi akmaz. Davetler, doğum günü , bayramlar gibi kontrol dışı durumlar bizi tetikleyebilir. Bunun için sonrasında kendinize kızmak yerine anın tadını çıkarın. Burada önemli nokta ‘ Battı balık yan gider’ demeden kaldığınız yerden devam etmek.
Peki ‘Çare yememek’ mi ? Dediğim gibi ‘ ne yediğinize değil ne zaman yediğinize odaklanın ’.
Diyelim ki geç saatlerde veya gün içinde devamlı size iyi gelmeyecek seçimler yapıyorsunuz tamam durumu farkettiniz , bu iyiye işaret. Ancak bunun alışkanlığa dönmemesi için bir önceki ‘Aburcubur haz mı ıstırap mı?’ Yazımı lütfen okuyun. Bazen olayların içindeyken pek farkedemeyiz. O yüzden biraz dışarıdan bakmak için fırsat yaratın.
Sadece yemek mi?
Yaşam kaynağımız suyu da doğru zamanda içersek etkisi de şifası da fazla olur.Günün ilk saatinde aç karına bağırsakları temizlemek, biriken dışkıyı atmak için su bize iyi gelirken, yemek esnasında içtiğimiz su sindirim enzimlerini seyrelterek hazmı zorlaştırıyor.
Meyve sağlıktır değil mi?
Lif kaynağıdır, doğal şeker ihtiva ettiğinden tatlı krizlerinin en doğal çözümü olabilir -di; biz meyveyi tok karına yemeseydik!! Yemeğin hemen üstüne yediğimizde normalde çok kolay sindirilebilen meyve , ana yemeğin sindirim süresine bağlı olarak sırasını bekler. Bu esnada ekşimeye ve çürümeye başlar. Sonrasında gaz ,şişkinlik ve hazımsızlık yaşarız. Meyveyi yemenin en güzel zamanı için araştırmalar , aç karına yemeklerden 1/2 saat öncesi ve 2 saat sonrasını öneriyor. Ben meyve hakkımı bazen de kolay sindirilen besinler tercih ettiğim kahvaltımda kullanıyorum.
Unutmayalam ki; biyolojik saatimiz bize her zaman yardımcı olur. Yaşam ritmimizi ayarlamak bizim daha sağlıklı, daha mutlu ve daha zayıf olmamızı sağlar