Türkiye, iklim değişikliğiyle mücadelede yeni bir döneme giriyor. Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), iklim politikalarını düzenleyen ilk kapsamlı yasal çerçeveyi oluşturan İklim Kanunu teklifini kabul etti. AK Parti tarafından sunulan teklif, sera gazı emisyonlarının azaltılması, iklim değişikliğine uyumun sağlanması ve bu süreçteki yasal, finansal ve kurumsal düzenlemeleri kapsıyor.
Yasayla birlikte “İklim Adaleti”, “Net Sıfır Emisyon”, “Adil Geçiş”, “Karbon Kredisi”, “Emisyon Ticaret Sistemi (ETS)” gibi kavramlar ilk kez yasal zemine kavuştu. Buna göre, doğrudan sera gazı emisyonuna neden olan işletmelerin faaliyetlerini sürdürebilmesi için İklim Değişikliği Başkanlığı’ndan emisyon izni alması zorunlu olacak. Yıllık emisyon miktarına göre tahsisatlar belirlenecek ve işletmeler bu tahsisatları teslim edecek. ETS kapsamındaki esaslar daha sonra yayımlanacak yönetmelikle netleşecek.
Kanunla ayrıca İklim Değişikliği Başkanlığı, gerekli gördüğü bilgi ve belgeleri tüm kamu kurumları ile özel sektörden talep edebilecek ve karbon fiyatlandırması dahil olmak üzere düzenlemeler yapabilecek. Başkanlığa bağlı olarak bir döner sermaye işletmesi kurulacak ve bu yapının başlangıç sermayesi 10 milyon TL olacak. Elde edilen gelir yalnızca yeşil dönüşüm ve iklimle ilgili projelerde kullanılabilecek.
Para Cezaları ve Denetim Mekanizması
Yeni yasayla birlikte sera gazı emisyonlarını doğru bildirmeyen ya da raporlarını zamanında sunmayan işletmelere 500 bin TL ile 5 milyon TL arasında idari para cezası verilebilecek. Ayrıca, ozon tabakasına zarar veren veya florlu gazlara dair düzenlemelere uymayan işletmeler de cezalandırılacak.
Karbon Piyasası Kurulu Geliyor
Kurulan Karbon Piyasası Kurulu, Çevre, Enerji, Maliye, Tarım, Sanayi gibi bakanlıkların temsilcilerinden ve ilgili kurum başkanlarından oluşacak. STK'lar ve özel sektör temsilcileri ise oy hakkı olmaksızın davet edilebilecek.
Eleştiriler: "Doğayı değil ticareti koruyan yasa"
Kanunun kabulü, muhalefet partileri ve çevre örgütleri tarafından yoğun şekilde eleştirildi. CHP Mersin Milletvekili Ali Mahir Başarır, “Gerçek bir İklim Kanunu istiyoruz. Bu yasa beş yandaş şirketin çıkarı için çıkarıldı” diyerek yasanın toplumun değil sermayenin menfaatini gözettiğini savundu.
Saadet Partisi Hatay Milletvekili Necmettin Çalışkan da "İçeriği ticaret olan bu yasa, ne orman yangınlarına, ne kuraklığa çözüm getiriyor" diyerek red oyu verdiklerini belirtti. DEM Parti İzmir Milletvekili İbrahim Akın ise yasayla birlikte “havayı ve doğayı kirletme hakkının satılacağını” ifade etti.
TEMA Vakfı ise yasaya ilişkin açıklamasında “Bu bir iklim yasası değil, emisyon ticaret sistemi yasasıdır” dedi. Açıklamada, fosil yakıtlardan çıkış, adil geçiş planı ve emisyon azaltımı gibi konuların yer almamasının büyük eksiklik olduğu belirtildi.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ise Nisan ayında yaptığı açıklamada, kanunla birlikte dirençli şehirlerin inşa edilmesinin, yenilenebilir enerji yatırımlarının teşvik edilmesinin ve yeşil alanların korunmasının amaçlandığını bildirmişti.
Şimdi gözler, 3 Temmuz’dan itibaren Meclis’te görüşülmesi beklenen enerji ve madencilikle ilgili düzenlemeye çevrildi.
