İnternet Oscar ödülleriyle çalkalanırken, bu sabah Brüksel'de bambaşka bir sonuç ortaya çıktı: Avrupa'nın sıfır kirliliğe doğru yarışında koşucular ve bisikletçiler.

Elbette, denizlerimizin, nehirlerimizin, havamızın ve toprağımızın kesintisiz doğası göz önüne alındığında, kirlilik ülkelerin birlikte kazandığı veya kaybettiği bir alandır. Ancak AB'nin ikinci Sıfır Kirlilik İzleme ve Görünüm raporu, hangi ulusların Avrupa'nın 2030 hedeflerine doğru en fazla ilerleme kaydettiğini ortaya koyuyor.

Örneğin İsveç'in en kuzeydeki Övre Norrland bölgesi, kıtanın en temiz yerlerinden biridir. Portekiz'in en güneydeki Algarve bölgesi ise son yıllarda hava kirliliğinde en yüksek azalmayı elde etti.

Avrupa Komisyonu ve Avrupa Çevre Ajansı'nın iki yılda bir yayınladığı rapor , genel olarak AB'nin hava kirliliği, gürültü, pestisitler, plastikler ve evsel atıkları kapsayan altı sıfır kirlilik hedefinde karışık ilerlemeler olduğunu ortaya koyuyor. 

Uzmanlar, AB'nin 2030 kirlilik azaltma hedeflerine ulaşıp, bu süreçte hayatları ve ekosistemleri kurtarabilmesi için "çok daha güçlü eylemlerin gerekli" olduğunu vurguluyor.

Avrupa'da hava ve plastik kirliliği nasıl azalıyor?

Komisyon ayrıca bugün (3 Mart) dördüncü Temiz Hava Görünümü raporunu yayınladı; bu da cesaret verici bir okuma sağlıyor.

Raporlara göre, düzenleyici gelişmeler ve emisyon azaltımları sayesinde Avrupa genelinde hava kalitesi iyileşti. Sonuç olarak, AB, 2030 yılına kadar hava kirliliğinden kaynaklanan erken ölümleri yüzde 55'ten fazla azaltma hedefini aşma yolunda.

AB-27'de erken ölümler 1990'ların başında yılda bir milyondan 2022'de 240.000'in biraz altına düştü. Raporlar, AB bölgelerinin yüzde 97'sinin hava kalitesinin 2016'dan bu yana iyileştiğini gösteriyor.

Ancak çevre, su dayanıklılığı ve rekabetçi dairesel ekonomi komiseri Jessika Roswall, "çok iş var" diye uyarıyor. Birçok Avrupalı ​​hâlâ hava kirliliğinin WHO güvenlik seviyelerini aştığı bölgelerde yaşıyor.

Raporda bir kazanım daha ortaya konuyor: AB , daha sürdürülebilir tarım uygulamaları sayesinde, 2030 yılına kadar  kimyasal pestisit kullanımını ve riskini yarı yarıya azaltma yolunda .

Daha tehlikeli kimyasal pestisitlerin kullanımı ve çiftlik hayvanları ile su ürünleri yetiştiriciliğinde kullanılan antimikrobiyallerin satışının 2030 yılına kadar yarı yarıya azaltılması hedefleniyor.

Denizdeki plastik çöpün de yüzde 50 oranında azalması bekleniyor. Rapor, tek kullanımlık plastik ürünlerin azaltılmasını, plastiklerin kalıcı tehlikeleri konusunda artan toplumsal farkındalık nedeniyle düzenleyici gerekliliklerin ve talep değişiminin "bir başarı hikayesi" olarak adlandırıyor. 

Avrupa'da kirlilik nasıl artıyor?

Mikroplastiklere gelince , AB 2016'dan bu yana bu yaygın kirlilik biçiminde yaklaşık yüzde 8'lik bir artış gördü. Plastik pelet kaybını önlemek için bir düzenleme kabul edilse bile, blok 2030 yılına kadar mikroplastik kirliliğini sadece yüzde 7 oranında azaltma yolunda, bu da yüzde 30 hedefinin çok altında.

AB ayrıca ulaşım gürültüsünden 'çok rahatsız' olan insan sayısını yüzde 30 oranında azaltma hedefini de tutturamayacak. Bu, özellikle geceleri kronik maruziyetin hipertansiyon, kalp hastalığı ve felçle sonuçlanabileceği için sağlık açısından endişe verici.

Avrupa Çevre Ajansı İcra Direktörü Leena Ylä-Mononen, “Sıfır kirlilik incelememiz, besin kayıplarını ve çevre üzerindeki etkileri azaltmak, gürültünün sağlık üzerindeki etkilerini azaltmak ve plastik kirliliğini azaltmak için temel alanlarda acilen daha fazla eyleme ihtiyaç olduğunu gösteriyor” diyor.

Belediye atıkları için de durum benzerdirAvrupa'nın 2030 yılına kadar belediye atıklarını yarıya indirmesi pek mümkün görünmeyen 

Ylä-Mononen, “Hedeflerimize doğru ilerlemek istiyorsak, tüketimi sınırlamak, atığı azaltmak -ki bunlar çevresel baskıların temel itici güçleridir- ve dairesel ekonomiyi teşvik etmek hayati önem taşımaktadır” diye ekliyor.

“AB, vatandaşlar için daha fazla değer sağlayan ve aynı zamanda en büyük çevresel zarara yol açan bölgelerdeki tüketimi azaltan tüketim modellerine geçmelidir: Başka bir deyişle, daha iyi, farklı ve daha az tüketmeliyiz.”

Avrupa'nın en temiz yerleri nerelerdir?

Yeni sıfır kirlilik gösterge tablosu, Avrupa bölgelerinin örnek teşkil ettiğini gösteriyor. 

Portekiz'deki Algarve'nin yanı sıra Lüksemburg da hava kirliliği konusunda iyi ilerleme kaydediliyor.

Aşırı gürültüye maruz kalma oranının en düşük olduğu başkent bölgeleri arasında Berlin, Helsinki ve Madrid öne çıkıyor.

Göstergelerin birleşimine göre, beş ülkedeki 15 bölge, AB ortalamalarına kıyasla düşük bir genel kirlilik seviyesine ulaştı. 2020-2022 dönemi için en temiz bölgeler şunlardır: 

• İsveç : Övre Norrland, Norra Mellansverige, Östra Mellansverige, Småland med öarna, Västsverige
• Fransa: Limousin, Aquitaine, Franche-Comté; Languedoc-Roussillon
• Avusturya: Tirol, Kärnten, Vorarlberg, Salzburg
• Finlandiya: Länsi-Suomi 
• Almanya: Giessen