Güney Kaliforniya, son kırk yılı aşkın süredir en yıkıcı kış yangınlarıyla karşı karşıya.

Genellikle yılın bu zamanında yangın çıkmaz ama belirli unsurlar bir araya gelerek takvime meydan okuyarak hızlı ve ölümcül bir yangına sebep olur.

Bunların çoğunun arkasında insan kaynaklı iklim değişikliği yatıyor.

Bilim insanları, küresel ısınmanın, 1970'lerden bu yana Kaliforniya'daki orman yangınlarından etkilenen alanların yüzde 172 oranında artmasına neden olduğunu hesapladı ve önümüzdeki yıllarda yangınların daha da yaygınlaşması bekleniyor.

Kaliforniya'daki kış orman yangınlarının sebebi nedir?

Bir dizi aşırı hava olayı Kaliforniya'daki yangınları körükledi .

İlk olarak, normalden çok daha hızlı, saatte 161 km hızla esen, alevleri ve közleri savuran devasa Santa Ana rüzgarları, aşırı kuraklığın geri dönmesiyle birleşti.

Bunlara bir de sağanak yağışlarda tonlarca bitkinin büyümesine neden olan hava koşulları ve ardından rekor seviyedeki sıcaklıklar eklendiğinde, kolayca yakılabilen yakıt elde ediliyor.

Sonra, alçalan ve alışılmadık bir jet akımı ve güçlü rüzgarlarda çırpınan birçok elektrik hattı var .

Uzmanlar, orman yangınlarını ölümcül bir kentsel yangına dönüştüren şeyin bu tehlikeli bileşim olduğunu söylüyor.

'En büyük suçlu ısınan iklim'

Colorado Üniversitesi yangın bilimcisi Jennifer Balch, dünya ısınırken son birkaç on yılda Amerika'nın batısını "küçük, güçlü ve hızlı" yangınların sardığını söyledi.

Geçtiğimiz Ekim ayında Science dergisinde yayınlanan araştırmada 2001'den bu yana çıkan 60.000 yangın incelenmiş ve en hızlı büyüyen yangınların 2001'den bu yana iki kattan fazla artarak daha yavaş yayılan ve daha büyük yangınlara göre çok daha fazla yıkıma yol açtığı bulunmuştu.

Balch Çarşamba günü, "Yangınlar daha da hızlandı," dedi. "Şüphelendiğimiz asıl suçlu, koşullar tam uygun olduğunda yakıt yakmayı kolaylaştıran ısınan iklim."

Yaz yangınları genellikle daha büyüktür, ancak neredeyse hiç bu kadar hızlı yanmazlar. ABD Jeoloji Araştırması yangın bilimcisi Jon Keeley, kış yangınlarının "çok daha yıkıcı olduğunu çünkü çok daha hızlı gerçekleştiğini" söyledi.

AccuWeather, son yangınların yol açtığı zararın 57 milyar dolara (55 milyar avro) ulaşabileceğini tahmin ederken, özel şirketin baş meteoroloğu Jonathan Porter, "yanan yapı sayısı ve ekonomik kayıplara bakıldığında, bunun modern Kaliforniya tarihindeki en kötü orman yangını olabileceğini" söyledi.

Jet akımının getirdiği rüzgarlar alevleri körükledi

Batı Bölge İklim Merkezi Direktörü Tim Brown, "Bu, atmosferdeki her şeyin mükemmel bir şekilde hizalanmasıyla oluşan bir düzen ve kuvvetli bir rüzgardır." dedi.

Uzmanlar, rüzgar hızı ile alevlerin yayılma hızının açıkça bağlantılı olduğunu vurguluyor.

Kanada'daki Thompson Rivers Üniversitesi'nden yangın bilimci Mike Flannigan, "Rüzgar hızı arttıkça etki katlanarak artıyor" dedi.

İtfaiyeciler alevlere 10 dakika veya daha kısa bir sürede ulaşabilirlerse, yayılması kontrol altına alınabilir, ancak "15 dakika, çok geç ve yok olur. At ahırı terk etmiştir".

Kaliforniya Su Kaynakları Enstitüsü'nden iklim bilimci Daniel Swain, dağlardan aşağı inip hız kazanan ve kıyıya vuran doğudan esen Santa Ana rüzgarları ile insan kaynaklı iklim değişikliği arasında kesin bir bağlantı olmadığını söyledi.

Ancak Kaliforniya Üniversitesi Merced iklim ve yangın bilimcisi John Abatzoglou, bu rüzgarlara yol açan koşulun, hava sistemlerini dünyanın dört bir yanına taşıyan hava nehri olan jet akımının sıcaklığındaki büyük düşüş olduğunu ve bunun da ülkenin doğu kesimindeki üçte ikilik kesime soğuk havanın gelmesine neden olduğunu söyledi.

Diğer bilim insanları ise jet akımı düşüşlerini iklim değişikliğine bağladı .

Keeley, Santa Ana rüzgarlarının yılın ilerleyen zamanlarında daha geç estiğini, daha kurak sonbahardan daha yağışlı kışa doğru hareket ettiğini söyledi. Normalde bu, yangın tehditlerini azaltırdı ancak bu normal bir zaman değil.

'İklim değişikliği ile kurak kışlar arasında net bir bağlantı var'

Swain ve Abatzoglou'ya göre, iki yağışlı kış mevsiminde, atmosferik nehirler bölgeye büyük miktarda su bırakarak çok sayıda bitkinin yetişmesine neden olduktan sonra, hızlı bir kuraklık başlamasıyla bitkiler kurudu ve bu da mükemmel bir tutuşturucu ortam oluşturdu.

Swain, bu hava olayının daha sık yaşandığını söyledi.

Swain, iklim değişikliği ile yangınlara yakıt sağlayan daha sık kurak sonbahar ve kışlar arasında açık bir bağlantı olduğunu söyledi.

Abatzoglou ve diğerlerine göre, bu yıkıcı yangınlar kuru ve sıcak koşullar olmadan meydana gelemez ve aşırı rüzgar hızı olmadan da alevlenemez .

Avrupa Orman Enstitüsü'nde yangın yönetimi uzmanı Lindon Pronto, İrlandalı haber sitesi RTÉ News'e yaptığı açıklamada, Kaliforniya'nın ortalama sıcaklığının 1980'den bu yana yaklaşık 1 santigrat derece arttığını ve bunun sonucunda yangına karşı hassas kuru bitki örtüsünün olduğu gün sayısının iki katına çıktığını söyledi.

'Şimdi ateş yıllarından bahsediyoruz'

1984'ten beri en az 15 mil kareye (39 kilometrekare) ulaşan 423 Kaliforniya orman yangınının analizi, bunlardan sadece dördünün kış aylarında yandığını gösteriyor . Bu büyük yangınların yaklaşık üçte ikisi Haziran, Temmuz veya Ağustos aylarında çıktı.

Federal veriler, 1984'ten bu yana Kaliforniya'da her Ocak ayında çıkan altı orman yangınının 5 kilometrekareden (2 mil kare) fazla alanı yaktığını gösteriyor.

Bu yıl Palisades ve Eaton yangınları yaşanana kadar en büyüğü, 2001 yılında San Diego'nun doğusundaki dağlarda meydana gelen ve 44,3 kilometrekarelik alanı yakan Viejas Yangını olmuştu.

Colorado Üniversitesi'nden Balch, "Kış orman yangınları bir çelişki olmalı," dedi. "Çünkü biliyorsunuz, sıcaklıklar düşüyor ve yağış alıyoruz . Yağış almamız gerekiyor."

Cal Fire tabur şefi David Acuña, itfaiye yetkililerinin eskiden yangın mevsimlerinden bahsettiklerini, "Şimdi ise yangın yıllarından bahsediyoruz" dedi.