Fransa, kanserojen madde içerdiği gerekçesiyle Tefal gibi kızartma tavaları yasaklamaya hazırlanıyor

Fransa'da ekolojist milletvekili Nicolas Thierry tarafından sunulan ve yapışmaz madde içeren tavaların yasaklanmasını öngören yasa teklifi parlamentoda oylamaya sunulacak.

Yasa, özellikle bir dizi endüstriyel alanda kullanılan polifloroalkillenmiş maddeler ya da kısaca PFAS içeren ürünlerin Fransa'da üretim ve satışının yasaklanmasını öngörüyor.

Yasa tasarısının bu hafta cuma günü mesai bitiminden önce Ulusal Parlamento'da oylanması bekleniyor.

Kimya endüstrisinde üretilen PFAS havada, toprakta ve nehir suyunda, gıdada, hatta insan vücudunda zamanla biriktiği için 'sonsuz kirleticiler' olarak adlandırılıyor.

Bu moleküller bazı uzmanlar tarafından "21. yüzyılın en büyük kimyasal tehdidi" olarak tanımlanıyor. Bu maddeler (Teflon tavalar, gıda ambalajları, tekstil ürünleri, arabalar, vs.) günlük yaşamda yaygın olarak kullanılıyor.

Avrupa Kimyasallar Ajansı 2023 yılında PFAS'ların yasaklanmasına ilişkin bir taslak yayınladı. Fransız hükümeti bu alanda bir karar alınacaksa bunun Avrupa düzeyinde ele alınması gerektiğini belirtiyor. Hazırlanan tasarı, bu molekülleri içeren belirli ürünlerin üretimini, ithalatını, ihracatını ve pazarlanmasını yasaklayarak halkın bu moleküllere maruz kalmasını azaltmayı amaçlıyor. Metnin ilk halinde PFAS kullanımının belirli ürünler için Temmuz 2025'e kadar, diğerleri için ise olası istisnalarla birlikte 2027'ye kadar yasaklanması öngörülüyor.

Mecliste sunulan versiyon, 1 Ocak 2026'dan itibaren, güvenlik ve sivil koruma uzmanları için koruyucu giysiler hariç olmak üzere, bu maddeleri içeren tüm mutfak eşyaları, kozmetikler, balmumu ürünleri ve giysileri yasaklayacak. Tüm tekstil ürünleri ise 1 Ocak 2030'dan itibaren yasak kapsamına girecek. Ancak ambalaj sektörü yasanın kapsamı dışında, zira bu sektör için "çok yakında" daha katı bir çerçeve sağlayacak bir Avrupa yönetmeliği hazırlanıyor.

Önerilen yasa tasarısı Fransa'da binlerce kişinin istihdam edildiği üretim tesislerini tehdit ediyor. Bu yüzden sendikalar ve Tefal fabrikası çalışanları yasanın geri çekilmesi için protesto gösterileri düzenliyor.

"Kızartma tavama dokunma" diyen göstericiler Paris'te bir araya geldi ve yasaya karşı seslerini yükseltmeye başladı. Tefal çalışanlarını temsil eden grubun müdürü Stanislas de Gramont AFP'ye yaptığı açıklamada "Yasanın geri çekilmesi çağrısında bulunuyoruz, bu kadar basit" dedi.

Stanislas de Gramont'a göre, tavaların yüzde 90'ında yapışmaz kaplama olarak kullanılan politetrafloroeten maddesi insan sağlığı için tehlikeli değil. Kimi bilim insanları, maddenin üretim ve geri dönüştürme aşamalarında sorunlu olabileceği görüşünde.

Fransa'da Rumilly fabrikasında 32 yıldır çalışan Geneviève Priolo "İşimizi korumak için gösteri yapmaya geldik, çünkü ithal edilen ürünler Fransa'da sahip olduklarımızdan daha iyi değil." diyor.

Tefal'in Tournus fabrikasında son iki yıldır bakım ekibi lideri olarak çalışan 34 yaşındaki Dorian Chossat ise "Neden bugün sadece Fransa'da? Neden diğer ülkeler için değil de Fransa için bu yasak hızlandırıldı? Anlamıyorum," görüşünü dile getiriyor.

Öte yandan Belçika da PFAS maddelerini kategorize etmek ve bazılarını yasaklamak için geniş kapsamlı bir inceleme başlatmış durumda.

Sendikaların seslerini yükselttiği bir dönemde, söz konusu yasanın ertelenmesi için de girişimler var. Modem milletvekili Cyrille Isaac-Sibille tarafından sunulan bir değişiklik önergesi, mutfak gereçlerini ilgilendiren yasağın 1 Ocak 2030'a kadar ertelenmesini amaçlıyor.