Geri dönüşüm çoğumuz için artık ikinci bir doğa haline geldi, peki Avrupa'da hangi ürünler hâlâ ikinci bir hayat bulmakta zorlanıyor?

Son rakamlara göre, AB'de belediyeler 2023 yılında kişi başına yarım ton atık topladı ve bunun  yalnızca yüzde 48'i geri dönüştürüldü.

Şimdi bu istatistiği yükseltmek için baskı var. Yeni AB kuralları, bu yılın sonuna kadar belediye atıklarının yüzde 55'inin ve ambalaj atıklarının yüzde 65'inin yeniden kullanıma veya geri dönüşüme hazırlanması gerektiğini belirtiyor. 

Ancak Avrupa ülkeleri bu hedeflere ulaşmakta zorlanıyor. Tahminler, AB ülkelerinin üçte ikisinin en az bir hedefi kaçıracağını ve Yunanistan, Macaristan ve Polonya'nın da aralarında bulunduğu on üye ülkenin her iki hedefi de kaçırma riskiyle karşı karşıya olduğunu gösteriyor. 

Peki geri dönüşümü en zor ürünler hangileri ve bu sorunu çözmek için neler yapılıyor? 

Akıllı telefon camını eritmek için lazer

Avrupa'daki cam ambalajların (örneğin şişeler ve kavanozlar) yaklaşık yüzde 75'i her yıl geri dönüştürülüyor ve bunların çoğu eritilerek yeni cam ambalaj olarak yeniden dökülüyor. 

Ancak X-ışını tüplerinde, LCD'lerde ve akıllı telefon ekranlarında bulunan camlar genellikle kimyasal olarak değiştirilir. Örneğin, akıllı telefon ekranlarındaki camlar, çatlaklara veya çizilmelere karşı daha dayanıklı hale getirmek için kimyasal olarak güçlendirilebilir. Bu, geleneksel fırınların erimesini zorlaştırır. 

İspanya'daki Vigo Üniversitesi'nden Juan Pou, "Fırınlardaki sıcaklığı sadece birkaç dereceye düşürmek çok zaman alıyor" diyor.

Bunun yerine, AB tarafından finanse edilen Everglass projesindeki diğer araştırmacılarla birlikte, camı eritmek için lazer kullanan bir prototip cam geri dönüşüm makinesi oluşturuyorlar. Bir fırının aksine, lazer herhangi bir cam türünü eritmek için gereken sıcaklığa hızla ayarlanabilir ve hatta potansiyel olarak onu yeni ürünlere dönüştürebilir. 

Makinenin COVID-19 aşılarını depolamak için kullanılan tıbbi cam şişeleri de geri dönüştürebileceğini umuyorlar. Hastaneler genellikle camla ne yapacaklarını bilmiyor ve sadece atıyorlar, diyor Juan. "Camın kalitesi kendi başına çok iyi," diyor. "Bu camı diğer teknik uygulamalar için yeniden kullanmak için çalışıyoruz."

Rüzgar türbinlerinden ve e-scooter'lardan sökülen mıknatıslar

1984'te icat edildiklerinden beri neodimyum mıknatıslara olan talep giderek arttı. Piyasadaki en güçlü mıknatıslar olmaya devam ediyorlar ve artık rüzgar türbinlerinde , elektrikli araba motorlarında ve hatta e-scooter'larda bulunabiliyorlar. 

Ancak mıknatıslar, AB'nin 'kritik hammaddeler' olarak adlandırdığı, sanayi için önemli olan ancak jeopolitik açıdan riskli bölgelerden tedarik edilen malzemelerden üretiliyor. 

Ham maddeler geri dönüştürülebilir, ancak bunu yapmak için şu ana kadar çalışan bir endüstriyel veya ticari süreç yok. Şimdilik, kimse bu gelecekteki atıkla en iyi şekilde nasıl başa çıkacağını bilmiyor.  

AB tarafından finanse edilen Harmony projesi kapsamında bu mıknatısların güvenli şekilde geri dönüştürülmesinin yolları üzerinde çalışan Floransa Üniversitesi'nden Lorenzo Berzi, ''Bu mıknatıs türünün gücü nedeniyle özel ilgi ve ekipmana ihtiyaç duyuyor,'' diyor. 

Bu uluslararası proje, daha iyi toplama ve destekli sökümden, metallerin geri kazanılmasına ve yeni mıknatıslar oluşturulmasına kadar tüm geri dönüşüm sürecini iyileştirmenin yollarını araştırıyor. 

Lorenzo, bunun gelecekteki bir Avrupa mıknatıs geri dönüşüm endüstrisinin kurulmasına yardımcı olacağını söylüyor. "Gelecekte bu malzemeye büyük bir talep olacak ve bu da birinin bunu geri dönüştüreceği anlamına geliyor" diyor.

Gıda atıklarının geri dönüştürülerek 'biyostimülan' gübre üretilmesi

AB her yıl 59 milyon tondan fazla gıda atığı üretiyor, bu da kişi başına yaklaşık 132 kg'a denk geliyor. Bunun yüzde 11'i oteller, restoranlar ve catering hizmetlerinden (kısaca HORECA) kaynaklanıyor. 

İspanya'daki AZTI araştırma merkezinde gıda sürdürülebilirliği araştırmacısı olan Bruno Iñarra, "HORECA atıklarının %99'unun çöp sahalarına atıldığı tahmin ediliyor" diyor. Bazıları kompost haline gelebilse de, bu genellikle tarım için yeterli toprak besin maddesi içermez.

AB tarafından finanse edilen LANDFEED projesindeki çalışması, restoran ve yiyecek hizmetlerinden gelen atıkları çiftliklerde kullanılabilecek biyolojik bazlı gübrelere dönüştürmeyi amaçlıyor.

Bunun zor olduğunu açıklıyor, çünkü her bir gıda atığı partisi farklı ve gıda atığını işlemek için kullanılan teknolojinin çoğu hala erken geliştirme aşamasında. Beş ilçeli proje, sürdürülebilir gübreler yaratmak için bu zorluklara uyum sağlayabilen süreçlere ve teknolojilere odaklanıyor. 

Çok az su kullanarak veya hiç su kullanmadan yiyecek atıklarında mikroorganizmalar yetiştirmek için 'katı hal fermantasyonu' yöntemini kullanıyorlar. Bu mikroorganizmalar daha sonra atığı sindirmek ve 'biyoaktif bileşikler' üretmek için enzimler üretebilir - bitkilerin daha iyi büyümesine yardımcı olan moleküller. 

Bebek bezleri nasıl geri dönüştürülebilir?

Ebeveynler için bulunmaz bir nimet olsa da bebek bezleri ekolojik açıdan baş ağrısına yol açıyor. 

Analistler her yıl 46 milyar bebek bezinin atıldığını tahmin ediyor, ancak tek kullanımlık bebek bezlerinin çoğunun ayrışması 150 ila 500 yıl sürüyor (biyolojik olarak parçalanabilen alternatiflerin ayrışması yaklaşık 50 yıl sürüyor). 

Bezlerin içinde, nemi emen 'süper emici polimerler' geri dönüştürülmelerini zorlaştırır. Bu polimerler ıslandığında jel oluşturur ve plastikler ve lifler daha sonra geri dönüştürülmek üzere küçük parçalara kesilmeden önce nemi serbest bırakmak için önce işlenmelidir. 

Diaper Recycling Europe'tan Edwin Verhoef,  bunun genellikle uzun ve masraflı bir süreç olduğunu ve bu nedenle bezlerin çoğunun yakma fırınlarında son bulduğunu söylüyor.

Edwin, "Bu gerçekten bir iş planı meselesi, çünkü geri kazanılan malzemeler ne kadar temiz olursa fiyat da o kadar yüksek olur" dedi. 

Diaper Recycling Europe, bu atığı işlemek için Hollanda merkezli bir pilot tesis kurdu. İşlem, polimerleri etkisiz hale getirmeyi, malzemeleri ayırmayı ve geri kazanılan malzemelerden ve atık sudan patojenleri veya ilaç izlerini çıkarmayı içerir. 

Tesis şimdiye kadar bebek bezlerinin tüm malzemelerini ayırabildiğini kanıtladı ve daha sonraki bir aşama malzemeleri ve atık suyu arındıracak. Daha sonraki bir aşama, süreci daha büyük ölçekte yarı otomatik hale getirecek, diyor Edwin.

Bu konuda hiçbir sorun yok

Sigara izmaritleri uzun zamandır Avrupa'nın dört bir yanındaki sokak temizlikçilerinin ve plaj ziyaretçilerinin baş belası olmuştur. 

Yapılan araştırmalar , biyolojik olarak parçalanmayan sigara izmaritlerinin deniz ortamına karışan 7.000'den fazla zehirli kimyasal içerdiğini ortaya koyuyor.

Bunları geri dönüştürmenin zorluğu, onları toplamanın zorluğundan kaynaklanır. Sigara izmaritleri pahalıdır ve toplanması zordur çünkü çevreye kolayca yayılırlar, küçüktürler ve diğer atıklardan ayrılması zordur.

Ancak çevrede kaldıkça toprak bakterilerine ve deniz yaşamına zarar verebilecek zararlı kimyasallar sızdırıyorlar.

Avrupa'daki bazı yeni kurulan şirketler, şehirlere yeni sigara kutuları yerleştirip, sigara izmaritlerini yeni ürünlere dönüştürerek bu sorunu çözmeye çalışıyor. 

İtalyan start-up şirketi Re-Cig, ülkenin tüm bölgelerine 4.500'den fazla sigara kutusu yerleştirdi. 

Sigara izmaritleri toplandıktan sonra yıkanır, kurutulur ve selüloz asetat adı verilen plastik bir polimer çıkarmak için kontrollü bir sıcaklıkta karıştırılır. Daha sonra bu, 3D yazıcılar gibi alanlarda yeniden kullanılmak üzere granüllere öğütülür.

Bu fikir popülerliğini kanıtladı; Re-cig bugün 350'den fazla şirket ve 80 kamu idaresiyle çalışıyor diyor Re-Cig kurucusu ve CEO'su Marco Fimognari.