Sürdürülebilir beslenme nedir, neden önemlidir; sürdürülebilir gıdalar nelerdir?
Sürdürülebilir beslenme, insanların sağlıklı bir şekilde beslenmelerini sağlarken aynı zamanda doğal kaynakları korumayı ve gelecek nesillerin ihtiyaçlarını karşılayabilecek şekilde üretimi sürdürmeyi hedefleyen bir beslenme yaklaşımıdır. Sürdürülebilir beslenme, gıda üretimi ve tüketiminde çevresel, sosyal ve ekonomik faktörleri dikkate alır. Bu yaklaşım, su israfı, sera gazı emisyonları gibi çevreye verilen zararları azaltmayı amaçlar
Sürdürülebilir beslenme nedir?
Çok fazla su gerektirmeyen, arazi temizliğine katkı sağlayan, biyolojik çeşitlilik kaybına neden olmayan, büyük miktarda sera gazı yaymayan gıdalar gezegenimiz için daha sürdürülebilir seçeneklerdir.
Gıda endüstrisi çok büyük olduğundan iklim değişikliğinden doğrudan etkilendiği gibi doğrudan etki de yapıyor. Bir kişinin beslenmesini değiştirerek sürdürülebilir gıdaları yemeye başlaması tüm dünyayı kurtaramayacak olsa da tüm insanların -veya mümkün olduğunca çok sayıda insanın- sürdürülebilir beslenmeyi tercih etmesi halinde büyük değişimler yaratılabilir.
2017 yılında yapılan bir çalışmaya göre, geviş getiren hayvan etlerinin genel çevresel etkisi bitkisel gıdalara göre yaklaşık 100 kat daha fazla! Çevresel zararları bir yana, et ağırlıklı diyetlerinin bitki ağırlıklı diyetlere göre daha sağlıksız olduğu da bilinen bir gerçek.
Doğa dostu tercihler: Sürdürülebilir gıdalar nelerdir?
1. Organik meyve & sebzeler
Yukarıda da bahsedildiği gibi, bitkiler hayvanlara göre büyümek için çok daha az kaynağa ihtiyaç duyma eğilimindedirler, bu nedenle çevresel açıdan etkileri de daha küçük çaplıdır. Organik meyve ve sebzeler, yetiştiriliş şekillerinden dolayı daha sürdürülebilir gıdalar arasında yer alır. Özellikle, çilek, ıspanak, lahana gibi gıdalar listeler başında gelir. Diğer yandan, 2015 yılında yapılan bir araştırmaya göre soğan, kereviz, havuç ve patates ağırlıklarına göre en düşük küresel ısınma potansiyeline sahiptir, dolayısıyla onlar da listenin önemli bileşenleridir. Ayrıca, genel bir bilgi olarak açık havada yetiştirilen meyve-sebzeler, iklim kontrollü seralarda yetiştirilenlere göre daha sürdürülebilir olma eğilimindedir.
2. Rejeneratif meyve ve sebzeler
Rejeneratif tarım, pestisit kullanımını sınırlayarak ve toprak sağlığını ön planda tutan çiftçilik uygulamalarını kullanarak ‘organik’ kavramları bir adım öteye taşıyor ve daha sürdürülebilir çözümler sunuyor. Yenileyici veya rejeneratif çiftlikler, ürün rotasyonu, kompostlama ve elle toprak işleme gibi teknikleri kullanarak, toprağın karbonu atmosferden doğal olarak çekme kapasitesini destekliyor. Ayrıca araştırmalar da rejeneratif çiftliklerde yetiştirilen ürünlerin, geleneksel olarak yetiştirilen meyve ve sebzelerden daha fazla besin değerine sahip olduğunu da açığa çıkarıyor.
4. Baklagiller (mercimek, nohut, fasulye)
Sujatha Bergen, baklagillerin de sera gazı emisyonlarının oldukça düşük olma eğiliminde olduğuna dikkat çekiyor. Özellikle mercimek, nohut ve fasulye gibi mahsullerin tarım arazilerini sağlıklı nitrojen ile canlandırmaya yardımcı olduğunu ve adeta toprak dostu gıdalar olarak değerlendirildiğini belirtiyor.
5. Tahıllar
Tahıllar da tıpkı baklagiller gibi nispeten düşük sera gazı emisyonlarına sahip olma eğilimindeler. Çavdar, arpa ve yulaf gibi seçenekler, ağırlığına göre yetiştirilmek için daha fazla karbon ayak izine sahip olan pirinçten daha az salınım yapıyorlar. Bununla birlikte, tahıllar dünya çapında ucuz bir temel gıda maddesi olduğundan, genellikle tek bir üründen büyük miktarlarda yetiştirerek toprak sağlığını desteklemek mümkün.
6. Uskumru, istiridye, midye, sardalya ve hamsi
Deniz ürünlerinin ekolojik artılarını ve eksilerini ele alan çok sayıda çalışma var; ancak uzun lafı kısası küçük deniz ürünlerinin hem insan hem de çevre sağlığı açısından daha iyi olduğu. Deniz ürünleri endüstrisi genel olarak pek çok ihlal içeriyor olsa da, küçük balıkların besin zincirinin alt sıralarında yer alması ve yaşam süreleri kısa olduğu için çok fazla cıva biriktirmemeleri onları daha sürdürülebilir seçenekler arasına yerleştiriyor.