Nasıl Unutmayız?

Hafızanız muhtemelen düşündüğünüz kadar kötü değil. Özellikle de sarsıcı yaşam deneyimleri karşısında geçmişi unutmamanız son derece mümkün. Ama unutanlar elbette olacaktır diye düşünen psikoloji profesörleri birkaç tavsiyede bulunuyor

Beyin, unutma yeteneği de dahil olmak üzere pek çok harika niteliğe sahip olağanüstü bir organ. Bu arada “unutmak” kulağa kötü gelse de aslında kimi durumlarda iyi bir şey olabilir. Ama hepimiz o filanca film yıldızının adı aklımıza gelmediğinde ya da iki hafta önce hangi gün o harika restorana gittiğimizi hatırlayamayınca moralimiz bozulur. Kısacası hiçbirimiz unutmak istemeyiz.

Psikoloji profesörü Charan Ranganath, "Eğer deneyimlediğimiz her şeyi hatırlasaydık, beyinlerimiz istifçi olurdu, gerçekten ihtiyacımız olan şeylere engel olan her türlü işe yaramaz saçmalıkla tıkanırdı" diyor. Ranganath, günümüz dünyasında, insanların işleyebileceğinden çok daha fazla bir bilgi yağmuru ile karşı karşıya kaldığını söylüyor: e-postalar, haberler, anlamsız toplantılar, trafik güncellemeleri, arkadaşlar ve aile üyelerinden gelen ardı arkası kesilmeyen mesajlar.
"Bunun yerine, evrim nicelikten çok niteliği tercih etti" diyor. "Dikkatimizi verdiğimiz şeyler için kaliteli anılar ediniyoruz ve bu anılar genellikle önemli olan şeyler. Ama bir şeye yeterince dikkat etmezsek, en başta o şeyle ilgili gerçekten iyi bir anı asla elde edemeyiz.”

Önemli olaylara ve etkileşimlere dikkat vermeye başlayın

Modern yaşamda, dikkatinizi çekmek için yarışan her zamankinden daha fazla şey bulunuyor. Telefonunuz dikkatinizi dağıttığı için ne konuşulduğu hakkında hiçbir fikriniz olmadan kaç kez sohbetten uzaklaştınız? Ranganath, "Geçmiş olaylarla ilgili anılarınız zayıfsa demek ki beyniniz o anda gerçekten orada değildi" diyor.

Hafızanızı korumanıza yardımcı olacak başka bir yöntem de Braun'un PLR tekniği olarak adlandırdığı şey: duraklat, bağlantı kur ve prova yap. Bu, birinin adını hatırlamaktan tutun da bir odaya neden girdiğinizi ya da yaşadığınız trajik bir olayın detaylarını daha iyi hatırlamanıza  ve başkalarına hatırlatmayı sürdürmenize de yardımcı olabilir. Genel olarak çoğu insan unutmaktan muzdarip olabiliyor. “Örneğin çocuğunuz için bir doğum günü hediyesi saklıyorsanız ama onu nereye koyduğunuzu hatırlamayacağınızdan korkuyorsanız, ‘öylece bırakıp başka bir işe bakmak yerine’ beş saniye durup hediyeyi nereye koyduğunuza odaklanın,” diyor Braun. “Bu bağlantı adımıdır. Ortamla hediyeyi nereye sakladığınızı bağlamsallaştırın: dolabınızda, bir ayakkabı kutusunun yanında gibi… Son adım da bu sürecin provasını yapmaktır. Eşyayı koyduğunuz yerden başka bir yöne bakın ve eşyanın nerede olduğunu zihninizde canlandırın. Böylelikle beyniniz bir bağlam yaratacak ve hatırlamanızı kolaylaştıracaktır.”
Bir diğer yol da teknolojiyi kendi avantajınıza kullanmaktan geçiyor. Charan Ranganath ve Daniel Schacter aynı fikirde: Toplantıları telefonunuzun takvimine ekleyebilir (kiminle, nerede ve neden buluşacağınız hakkında ayrıntılı bilgiler not alabilir) ve hatırlatıcılar ayarlayabilirsiniz. Ranganath, “Yaşadığınız anların fotoğraflarına geri dönün,” diyor. Sadece fotoğraf çekip kamera rulonuzda sonsuza dek kaybolmasına izin vermeyin. “Anları yeniden ziyaret etmek için yapabileceğiniz her şey, hafızanıza her türden başka şeyi de geri getirecektir.”

Her günün sonunda neyi hatırlamak istediğinizi düşünerek zaman geçirin

Schacter'in yedi hafıza günahından bir diğeri de zamanla unutmayı ifade eden geçiciliktir. Örneğin, bir filmi izledikten sonra ne kadar çok zaman geçerse, o kadar çok ayrıntıyı unutursunuz. Ancak Schacter, hatırlamak istediğiniz şeyleri inceler veya üzerinde düşünürseniz, bu anıların güçlenme olasılığının daha yüksek olduğunu söylüyor.