İklim değişikliği az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelere daha çok zarar veriyor

Dünyanın yüzleştiği en büyük problemlerden olan insan kaynaklı iklim değişikliğinin yaşlılar, çocuklar, kadınlar ve göçmenler gibi kırılgan gruplarla ekonomisi güçlü olmayan ülkelere daha çok zarar verdiği belirtiliyor.

İklim Değişikliği Politika ve Araştırma Derneği Başkan Yardımcısı, Bartın Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Dr. Öğr. Üyesi Alkan Üstün ile iklim değişikliği ve toplumsal eşitsizlikler üzerine araştırmalar yapan Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Dr. Öğr. Üyesi Bahattin Cizreli,  insan kaynaklı iklim değişikliğinin küresel ölçekte nasıl çevresel adaletsizlik üreterek kırılgan gruplara zarar verdiğini değerlendirdi.

Üstün, mevcut sosyo-ekonomik kırılganlıklar ve sosyal ayrımcılık nedeniyle düşük gelirlilerin, kadınların, çocukların, yaşlıların, engellilerin ve göçmenlerin iklim değişikliğinin etkilerinden daha yoğun şekilde etkilendiğini belirterek, "Bu durum toplumdaki çevresel fayda ve zararların eşitsiz dağılımını ifade eden 'çevresel adaletsizlik' kavramıyla açıklanabilir." dedi.

Üstün, hem ülkeler düzeyinde hem de sosyal gruplar arasında tüketimi daha az olan kırılgan grupların iklim değişikliğinin çeşitli olumsuz sonuçlarını daha çok hissettiğini anlattı.  İklim değişikliğinin en önemli tetikleyicilerini, fosil yakıtların yoğun biçimde kullanımına bağlı karbon emisyonunun artması ve artan tüketim talebinin karşılanması için atmosferin yenilenmesinde büyük rolü olan ormanlık alanların tarım arazisine dönüştürülmesi şeklinde sıralayarak, tüm bunların hava, su ve gıda yetersizliği sorunlarını yaygınlaştırdığını dile getirdi.

İklim değişikliği, tüm insanlığı etkilemesine rağmen bazı sosyal grupların beliren çevresel zorluklar karşısında daha savunmasız olduğunu kaydeden Üstün, "Bu kesimler arasında yoksullar, kadınlar, çocuklar, yaşlılar, engelliler ve göçmenler öne çıkıyor." diye konuştu.

Üstün, çocukların yetişkinlere kıyasla solunum yolu hastalıklarına daha yatkın olduğuna ve yetersiz beslenmeden daha yoğun şekilde etkilendiğine dikkati çekerek, "Kronik sağlık sorunlarıyla karşılaşma olasılıkları daha yüksek olan yaşlılar, sıcak hava dalgaları ve aşırı hava olayları gibi iklim değişikliğinin yansımalarının sağlık üzerindeki olumsuz etkilerinden daha fazla zarar görme riski altında." ifadesini kullandı.

Kadınlar ve yoksullar çevresel sorunlara karşı daha savunmasız

Hassas grupların yoksulluk, yaşanılan bölge ve sosyal ayrımcılık gibi faktörler nedeniyle daha büyük çevresel risklere maruz kaldığını, iklim değişikliğinin etkileriyle başa çıkmak ve bununla mücadele etmek için de daha az kaynağa sahip olduğunu belirten Üstün, iklim değişikliğinin yapısal adaletsizlikleri derinleştirerek sosyal eşitsizlikleri daha da ağırlaştırdığını söyledi.

Üstün, iklim değişikliğinin cinsiyet ayrımına dayalı olarak farklılaşan etkilerinin de olduğunun altını çizerek, şu değerlendirmede bulundu:

"Kadınlar, kuraklık gibi iklimle ilgili olaylardan doğrudan etkilenebilecek gıda üretimi ve besin hazırlama ile su getirme gibi işlerden genellikle sorumlu oldukları için iklim değişikliğinden orantısız şekilde erkeklerden daha fazla etkileniyor. Dünyadaki yoksulların büyük kısmını oluşturan ve genellikle ev içi düzen ve bakım işlerinden sorumlu olan kadınlar eğitim, sağlık hizmetleri ve ekonomik unsurlar da dahil olmak üzere kaynaklara sınırlı erişimleri nedeniyle iklim değişikliğinin etkilerine karşı daha savunmasız."

Küresel eşitsizlikler yeniden üretiliyor

İklim değişikliğinin insan faaliyetlerinden kaynaklandığına dikkati çeken Cizreli, "Sanayileşme ve sanayileşmeyle birlikte artan aşırı tüketim ulaşımın gelişmesi, artan tarım ihtiyacından kaynaklı ormanlık alanların tarımsal araziye dönüştürülmesi ve çeşitli gazların atmosfere salınması iklim değişikliğinin başlıca sebepleri. Dolayısıyla bizim üretim ve tüketim ilişkilerimiz söz konusu." değerlendirmesinde bulundu.

Cizreli, hem birkaç yüzyıldır sürdürdükleri üretim modelleri hem de güncel tüketim oranları göz önüne alındığında kimi ülkelerin, diğerlerine kıyasla iklim değişikliğinin hızlanmasında daha fazla sorumluluğa sahip olduğuna işaret etti.