SAHRA VE ORTADOĞU KAYNAKLI ÇÖL TOZLARININ TÜRKİYE'DEKİ EKOSİSTEMLERE ETKİSİ

Evrenin başlangıcından itibaren güneş sisteminden gelen ve varlığını sürdürebilen gaz ve tozlarla dünyamızın oluşumu şekillenip gerçekleşmiştir.

Uzay tozları ile yanardağ patlamaları, çeşitli iklim ve atmosfer olaylarının ortaya çıkardığı doğal tozların yanı sıra ekosistemlerdeki varlıkların ve sanayileşme faaliyetlerinin sonucunda üretilen tozlar, hava, toprak ve sularda kirliliği artırmış ve sürdürülebilir bir hayat için tehdit noktasına ulaşmıştır. Bu makalede, öncelikle tozun tanımı ve toz kaynakları üzerinde durulmuştur. Günümüze kadar yapılan bilimsel çalışmalardan yararlanmak suretiyle Yeryüzündeki tozun oluşumu ve kaynaklarıyla ilgili genel hatlarıyla bilgi verilmiştir. Daha sonra Türkiye’deki örneklerini de göz önünde bulundurularak tozun, insan sağlığına ve çevreye olan zararları işlenmeye çalışılmıştır. Toz bulutlarının ve kümelerinin gazlarla birlikte güneşin zararlı ışınlarını kestiği, toz zerreciklerinin ise güneş ışığını yansıtarak serinlettiği gibi hususlar başta olmak üzere Amazon Yağmur Ormanlarına yağan Sahra Tozlarının toprağı gübreleyerek tazeleyip beslediği, dolayısıyla tozun ekosistemlerdeki bir kısım olumlu etkilerinin de bulunduğuna değinilmiştir. Özellikle olumlu ve olumsuz yönleri bilimsel bakımdan kanıtlanmış olan Sahra ve Ortadoğu kaynaklı çöl tozlarının taşınımı dâhil olmak üzere, Türkiye’deki ekosistemleri doğrudan etkileyen aerosol ve partikül maddelerin yol açtığı sonuçlar incelenerek konuya dikkat çekilmiştir. Ayrıca, çöl tozlarının taşınımının küresel ısınma, iklim değişikliği ve kuraklık, tarım arazilerinin tahribatı gibi konulara etkisi, Türkiye’de en çok tozlanmaya maruz kalan bölgeler, erozyon, yağan tozların tahmini ve miktarı ile bu hususta yapılan çalışmalar değerlendirilmiştir.