Kuraklık yüzünden zor durumdaki inci kefalleri için kazma kürekle mücadele
Van Gölü'ne endemik bir tür olan inci kefallerinin göç yolunun kumlarla kapandığını gören köylüler, ellerine aldıkları küreklerle saatlerce uğraşarak balıkların geçiş yolunu açmayı başardı. Ancak balıklar sadece bu tür engellerle değil, etkisini sürdüren kuraklıkla da mücadele ediyor.
Dünyada sadece Van Gölü’nde yaşayan ve nesli koruma altına alınan inci kefalleri için, göç ve üreme dönemi olan 15 Nisan ile 15 Temmuz tarihleri arasında av yasağı uygulanıyor.
Bu dönemde inci kefalleri, tuzlu ve sodalı gölden çıkıp, üremek için tatlı sulara göçüyor.
Yolculuk sırasında akıntının tersine yüzen inci kefalleri için Tarım ve Orman İl Müdürlüğü, jandarma, polis ve zabıta ekipleri de 7 gün 24 saat nöbet tutuyor.
İklim değişikliğine bağlı etkenler, doğal ve çevresel değişiklikler ve Van Gölü ile ona akan derelerde su azlığı gibi nedenlerle inci kefallerinin üreme göçü zaman zaman duruyor.
DHA’nın aktardığına göre, Kasımbağı Mahallesi’nde yaşayanlar, Zilan Çayı‘nın Van Gölü ile birleştiği noktanın kum yığınları ile kapanarak, göçü engellediğini fark edince harekete geçti.
Seferber olup, küreklerle çaya gelen köylüler, bölgedeki kumları temizleyip, üreme göçünün devam etmesini sağladı.
Çalışmalara katılan çiftçi Kemal Yeğin, şunları söyledi:
“Kasımbağı Mahallesi’nde yaşıyorum. Bölgeye geldiğimizde Zilan Çayı’nı Van Gölü’ne bağlayan bölgenin biriken kum nedeniyle kapandığını, inci kefallerinin de bu nedenle tatlı sulara göç edemediğini fark ettik. Köylüler olarak imece usulü toplanıp, hemen harekete geçtik. Küreklerle tepeliğe dönüşen kum yığınlarını temizleyip, tatlı su geçişini sağladık. Kapalı alana sıkışan balıkların tatlı sulara erişmesini sağladık.
Van gölünün tuzlu ve sodalı suyunda yaşayabilen, fakat üreme dönemlerinde tatlı suya ihtiyaç duyan inci kefalleri, Alaska’daki somon balıkları gibi akıntının tersine yüzerek, uçarcasına derelere akın ediyor. İnci kefalleri bu süreçte bir yandan kaçak avcılarla diğer yandan da kuraklıkla mücadele ediyor.
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Mustafa Akkuş, inci kefalinin Türkiye için çok önemli bir tür olduğunu ve bölgede 20 bini aşkın insanın geçim kaynağını oluşturduğunu söyledi.
Son yıllarda ülke genelinde görülen ciddi kuraklığın Van Gölü Havzasını da oldukça etkilediğini belirten Dr. Akkuş, şöyle konuştu:
“Van Gölü’ne dökülen akarsuları da etkiliyor. Yaz ayı geldiği zaman tarlasını sulamak için suya ihtiyaç duyan çiftçiler ve bir tarafta da üremek için suya ihtiyaç duyan balıklar var. Dolayısıyla havzamızda çok ciddi bir su yönetiminin uygulanması gerekiyor. Çünkü su azalıyor. Fakat bir taraftan da suya olan ihtiyaç her geçen yıl artıyor. Bu sebepten dolayı Van Gölü havzasında sulama yöntemlerinin ve ürün deseninin tamamen değiştirilmesi gerekiyor. Fakat akarsuların kenarındaki özellikle yonca ekili alanlar her geçen yıl artıyor. Suya daha az ihtiyaç duyan bitkiler ekmemiz lazım.”
Temmuz ayındaymışız gibi
Sulama birliklerinin ve Devlet Su İşleri’nin akarsulardan su alınması konusunda sıkı bir denetim ve kontrol uygulaması gerektiğini de söyleyen Dr. Akkuş, şu sıralar akarsu debilerinin temmuz ayında görülecek debi miktarı kadar düştüğünü de kaydettii:
“Bu mevsimde akarsuların gürül gürül akması, temmuz ayına doğru debilerinin düşmesi lazım. Fakat biz şu anda adeta temmuz ayındaymışız gibi akarsu debilerinde ciddi düşüşler olduğunu görüyoruz. Çünkü akarsu yatağındaki suyun büyük bir kısmı kontrolsüz bir şekilde dere yatağından alınaraktan sulama kanallarına bırakılıyor. Özellikle Muradiye ve Erciş ilçeleri ve Enginsu Çayı; Edremit sınırları içerisindeki Engilsu Çayı bu noktada hassas noktaları oluşturuyor. Su alımında mutlaka bir denetim sağlamamız lazım. Yoksa ilerleyen günlerde akarsu yataklarında su yetersizliğinden dolayı milyarlarca inci kefalinin öldüğünü göreceğiz.”