[COP28'e doğru] Ülkeler fosilden çıkış ve karbon yakalama konusunda iki cepheye ayrıldı

BM İklim Konferansı öncesi bakanlarının gündem belirleme toplantısında, fosil yakıtların aşamalı olarak kaldırılması ihtiyacı ve teknolojinin rolü konusunda devam eden anlaşmazlık devam etti. Konferansa ev sahipliği yapan BAE'nin tutumu, iklim hedefleri konusunda endişeleri artırdı.

Kasım ayında yapılacak olan BM Taraflar Konferansı (COP28) öncesinde gündem belirleme çalışmaları için bir araya gelen hükümetler, fosil yakıtların aşamalı olarak kaldırılması ve enerji geçişinde karbon yakalamanın rolü konusunda iki cepheye ayrılmış durumda.

Climate Home‘un aktardığına göre, yaklaşık 40 ülkenin bakanı, bu yılki iklim zirvesi öncesinde müzakereleri başlatmak üzere Berlin‘de bir araya geldi.

Konferansa en sahipliği yapan Birleşik Arap Emirlikleri’nden (BAE) COP28 başkanı Sultan Al Jaber “fosil yakıt emisyonlarının” aşamalı olarak kaldırılmasını destekleyerek tartışmaların gidişatını belirledi. Al Jaber’in ifadeleri, fosil yakıtların kullanımına yer bırakmak olarak yorumlandı.

Fosil yakıtlar yerine “emisyonların” aşamalı olarak azaltımı ifadesi, karbon yakalama ve depolama (CCS) teknolojisi ile emisyonlar atmosferden çıkarıldığı sürece, fosil yakıtların sürekli kullanımına açık kapı bırakılması anlamına geliyor.

İklim hedeflerine en büyük direniş petrol üreticilerinden

Resmi kayıtlara göre, sonraki görüşmeler sırasında birkaç ülke “önemli bir emisyon kaynağı olarak fosil yakıtların kademeli olarak ortadan kaldırılması” gereğinin altını çizdi. Öneriyi yapan ülkelerin isimleri resmi belgelerde yer almazken, diğer kaynaklar bunların arasında Avrupa Birliği, Şili, Kolombiya ve küçük ada ülkelerinin yer aldığını söylüyor.

Kayıtlarda, söz konusu ülkelerin “fosil yakıtların şu anda en uygun fiyatlı enerji türü olduğunu” öne süren diğer hükümetlerin muhalefetiyle karşılaştığına yer veriliyor.

Görüşmelerde, fosil yakıtlardan kesin olarak aşamalı çıkış önerisine karşı en büyük direniş Suudi Arabistan’ın başı çektiği petrol üreticisi ülkelerden geldi.

Kaynaklar, ABD‘nin de daha ılımlı bir pozisyon alarak, fosil yakıtlardan çıkış taahhüdünü desteklemediğini, Al Jaber’in fosil yakıtlardan ziyade “fosil yakıt emisyonlarına” odaklanma önerisini vurguladığını aktardı.

Bu görüşteki hükümetler, özellikle de yenilenebilir enerji kurulumunun “yüksek bir ön maliyete” yol açacağı gelişmekte olan ülkeler için emisyonlara odaklanma önerisinin geçerli olduğunu savundu.

Öte yandan Uluslararası Enerji Ajansı, dünya ülkelerinin önemli bir çoğunluğunda elektrik üretimi için en ucuz seçeneklerin kamu hizmeti ölçeğinde güneş ve kara rüzgarı olduğunu vurguluyor.

Fosilden çıkış savaşı

Birçok ulustan oluşan geniş bir koalisyon, COP28’de “fosil yakıtların aşamalı olarak kaldırılmasına” yönelik bir anlaşmaya gidilmesi için baskı oluşturuyor. Bu görüşteki ülkeler, geçen yıl Mısır‘da yapılan iklim zirvesinin tekrarlanmasından kaçınmaya çalışıyor.

Görüşmede 80’i aşkın ülkeden oluşan bir ittifak, bu taahhüdün nihai ortak deklarasyona dahil edilmesini istedi. Ancak Suudi Arabistan, İran ve Rusya gibi fosil yakıtı üreticisi devletler önergeye karşı çıktı.

Suudi Arabistan’ın baş müzakerecisi Albara Tawfiq, genel kurul toplantısında BM iklim sözleşmesinin “emisyonların kaynağına değil, emisyonlara odaklanması gerektiğini” kaydetti.

Tartışmaların nihai metine yansımaması için anlaşmaların tüm ülkeler tarafından imzalanması gerekiyor.

Al Jaber’in gündemi: Fosil yakıt yatırımlarını artırmak

Görüşmeler süresince BAE’nin COP28 başkanı, Petersberg İklim Diyalogları platformunu kasım sonunda yapılacak zirvenin gündemini belirlemek üzere kullandı.

Kapanışta yapılan basın toplantısında Sultan Al Jaber, fosil yakıtların “öngörülebilir gelecekte küresel enerji gereksinimlerinin karşılanmasına yardımcı olmada” bir rolü olduğu görüşünü dile getirdi.

Al Jaber’in ifadeleri, bazı gözlemcilerin BAE’nin devlete ait fosil yakıt devi Adnoc şirketinin başındaki Al Jaber’in COP28 başkanlığı görevine atanmasına dair endişelerini artırdı. Adnoc, önümüzdeki beş yıl boyunca petrol ve gaz kapasitesine yapılan yatırımlarını artırmayı planlıyor.