Çoğalan güneş enerjisi ve pil fabrikaları net sıfırı daha da yakınlaştırıyor

Eğer dünya yüzyılın ortasına kadar net sıfır emisyona ulaşacaksa, bugün eklediğimizden birkaç kat daha fazla rüzgâr türbini ve güneş panelinin yanı sıra birçok kat daha fazla pil, hidrojen elektrolizörü ve ısı pompası kurmamız gerekecek.

Bu, önce onları üretmeyi gerektirir. Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IAE’nın) yeni bir analizi, temiz enerji için mevcut endüstriyel tabloyu gösteriyor. Ajansın enerji teknolojisi hakkındaki en son raporunu yalnızca birkaç ay sonra güncelliyor ve bunun iyi bir nedeni var: Temiz teknoloji üretimi o kadar hızlı gelişiyor ki güneş enerjisi ve pil üretim kapasitesi artık IAE’nın senaryosunda belirtilen 2030 kilometre taşlarını karşılama yolunda. Bu gidişle2050 yılına kadar net sıfır CO2 emisyonu hedefine ulaşılacak.

Rapor, farklı teknolojilerin endüstriyel özelliklerini detaylandırıyor. Bunları iki değişkene göre gruplandırabilirsiniz. Birincisi, 2021'deki göreli ölçekleri. İki yıl önce, IAE’ya göre güneş, rüzgâr ve ısı pompası teknolojisi üretmeye yönelik mevcut kapasite, net sıfır yolunda olması gereken ekipmanın yaklaşık dörtte birini sağlayabilirdi. Ancak aynı yıl, pil ve hidrojen elektrolizörü yapma kapasitesi, net sıfır yolunun gerektirdiğinin çok altındaydı.

İkinci değişken, 2021'den bu yana kapasitenin genişleme hızıdır. En çok güneş enerjisi büyüdü. 2022'nin sonunda zaten net sıfır ile tutarlı seviyelere ulaşmıştı; bu yılki duyuruları da eklerseniz, güneş enerjisi kapasitesi IAE’nın 2030 modelinin "konuşlandırma ihtiyaçlarını rahatlıkla aşacaktır". Elektrolizörler %4'ten yaklaşık %60'a çıktı.

Öte yandan ısı pompaları ve rüzgâr da 2021 kapasitelerini henüz çok büyütmedi. Bugün ısı pompaları yapma becerimiz, net sıfır hedefinin yalnızca beşte ikisini karşılayabilir. Rüzgâr, on yılın sonunda net sıfır yolunun gerektireceği miktarın yalnızca %29'una ulaşıyor.

Değişkenleri bir araya getirin ve 2020'lerde şu ana kadar üç farklı teknoloji profilimiz var. Güneş hem önemli ölçüde hem de hızlı bir şekilde ölçeklendi. Pil ve elektrolizör kapasitesi, ihtiyaç duyulan ölçeğin çok ötesinde, ancak hızla artıyor. Rüzgâr ve ısı pompaları nihayet net sıfır ölçeğine yakın ama daha yavaş büyüyor.

Açıklanan kapasiteyi görmenin bir başka yolu da hızlı ölçeklendirme ve yüksek hacimli üretimin el ele gitmesidir. Kaba bir tahminle, geçen yılki 368 giga watt’lık güneş modülü çıkışı, 800 milyondan fazla bireysel PV modülüne ve her birini oluşturan milyarlarca ayrı hücreye eşittir. Buna göre, yıllık pil-hücresi üretim sayıları milyarları bulmaktadır. Öte yandan küresel rüzgâr sektörü, 2022'de karada 20.000'den biraz fazla ve denizde 1.200'den az rüzgâr türbini kurdu. Isı pompaları ve elektrolizörler, milyonlarca ünite üretilip satılırken arada bir yerde kalıyor.

IAE, haklı olarak, kapasite genişletme duyurularının tam da bu- duyurular olduğunu belirtiyor. Analizine göre, güneş enerjisi üretimi için ilan edilen kapasitenin yalnızca yaklaşık %25'i, pil üretim kapasitesinin yalnızca %30'u olduğu gibi taahhüt olarak kabul edilecek kadar olgun. Dolayısıyla, temiz enerji fabrikası için yeni açıklanan her plan gerçekleşmeyecek ve gerçekleşen her fabrika da tam kapasite ile çalışmayacaktır.

Ancak bu konuda çok iyimser olmamakla birlikte, planlamacılar, politika yapıcılar ve proje geliştiriciler, bazı sektörler tam anlamıyla üretim yapmasa bile, üretimin net sıfırın 2030 kilometre taşlarını karşılayacak şekilde ölçeklenebileceğine biraz güvenmelidir. IAE’ya göre, bugünün güneş enerjisi fabrikalarının kullanım oranı %40'tır, yani toplamda teorik olarak üretebilecekleri toplam PV modülü miktarının yarısından daha azını üretirler. Mevcut ve duyurulan tüm fabrikalar bu hızda çalışırsa, yılda yaklaşık 650 giga Watt modül üreteceklerdir, bu da IAE’nın 2030 için net sıfır yörüngesiyle uyumludur.

Ve temiz enerji üretimi dünyasında yedi yıl uzun bir süre. IEA, beş karbonizasyon teknolojisi için ihtiyaç duyulan fabrikaların "hem duyurular hem de inşaat için nispeten kısa teslim sürelerine" sahip olduğuna dikkat çekiyor. Başka bir deyişle, rüzgâr, ısı pompası ve elektrolizör teknolojisi üretim kapasitesi bugün net sıfır dünyasının taleplerini karşılamaya hazır olmasa da gelecekte karşılayabilmelidir.

Sıfır karbon hedefine ulaşmak, elbette bağlılık gerektirir. Bu taahhüdün bir kısmı, net sıfır sonuçların mümkün olduğu duygusu olmalıdır. Güneş enerjisi ve piller zaten bu noktayı kanıtlıyor; umarız diğer temiz teknoloji arkadaşları da yakında onlara katılır.

Eğer dünya yüzyılın ortasına kadar net sıfır emisyona ulaşacaksa, bugün eklediğimizden birkaç kat daha fazla rüzgâr türbini ve güneş panelinin yanı sıra birçok kat daha fazla pil, hidrojen elektrolizörü ve ısı pompası kurmamız gerekecek. Bu, önce onları üretmeyi gerektirir. Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IAE’nın) yeni bir analizi, temiz enerji için mevcut endüstriyel tabloyu gösteriyor. Ajansın enerji teknolojisi hakkındaki en son raporunu yalnızca birkaç ay sonra güncelliyor ve bunun iyi bir nedeni var: Temiz teknoloji üretimi o kadar hızlı gelişiyor ki güneş enerjisi ve pil üretim kapasitesi artık IAE’nın senaryosunda belirtilen 2030 kilometre taşlarını karşılama yolunda. Bu gidişle2050 yılına kadar net sıfır CO2 emisyonu hedefine ulaşılacak.

Rapor, farklı teknolojilerin endüstriyel özelliklerini detaylandırıyor. Bunları iki değişkene göre gruplandırabilirsiniz. Birincisi, 2021'deki göreli ölçekleri. İki yıl önce, IAE’ya göre güneş, rüzgâr ve ısı pompası teknolojisi üretmeye yönelik mevcut kapasite, net sıfır yolunda olması gereken ekipmanın yaklaşık dörtte birini sağlayabilirdi. Ancak aynı yıl, pil ve hidrojen elektrolizörü yapma kapasitesi, net sıfır yolunun gerektirdiğinin çok altındaydı.

İkinci değişken, 2021'den bu yana kapasitenin genişleme hızıdır. En çok güneş enerjisi büyüdü. 2022'nin sonunda zaten net sıfır ile tutarlı seviyelere ulaşmıştı; bu yılki duyuruları da eklerseniz, güneş enerjisi kapasitesi IAE’nın 2030 modelinin "konuşlandırma ihtiyaçlarını rahatlıkla aşacaktır". Elektrolizörler %4'ten yaklaşık %60'a çıktı.

Öte yandan ısı pompaları ve rüzgâr da 2021 kapasitelerini henüz çok büyütmedi. Bugün ısı pompaları yapma becerimiz, net sıfır hedefinin yalnızca beşte ikisini karşılayabilir. Rüzgâr, on yılın sonunda net sıfır yolunun gerektireceği miktarın yalnızca %29'una ulaşıyor.

Değişkenleri bir araya getirin ve 2020'lerde şu ana kadar üç farklı teknoloji profilimiz var. Güneş hem önemli ölçüde hem de hızlı bir şekilde ölçeklendi. Pil ve elektrolizör kapasitesi, ihtiyaç duyulan ölçeğin çok ötesinde, ancak hızla artıyor. Rüzgâr ve ısı pompaları nihayet net sıfır ölçeğine yakın ama daha yavaş büyüyor.

Açıklanan kapasiteyi görmenin bir başka yolu da hızlı ölçeklendirme ve yüksek hacimli üretimin el ele gitmesidir. Kaba bir tahminle, geçen yılki 368 giga watt’lık güneş modülü çıkışı, 800 milyondan fazla bireysel PV modülüne ve her birini oluşturan milyarlarca ayrı hücreye eşittir. Buna göre, yıllık pil-hücresi üretim sayıları milyarları bulmaktadır. Öte yandan küresel rüzgâr sektörü, 2022'de karada 20.000'den biraz fazla ve denizde 1.200'den az rüzgâr türbini kurdu. Isı pompaları ve elektrolizörler, milyonlarca ünite üretilip satılırken arada bir yerde kalıyor.

IAE, haklı olarak, kapasite genişletme duyurularının tam da bu- duyurular olduğunu belirtiyor. Analizine göre, güneş enerjisi üretimi için ilan edilen kapasitenin yalnızca yaklaşık %25'i, pil üretim kapasitesinin yalnızca %30'u olduğu gibi taahhüt olarak kabul edilecek kadar olgun. Dolayısıyla, temiz enerji fabrikası için yeni açıklanan her plan gerçekleşmeyecek ve gerçekleşen her fabrika da tam kapasite ile çalışmayacaktır.

Ancak bu konuda çok iyimser olmamakla birlikte, planlamacılar, politika yapıcılar ve proje geliştiriciler, bazı sektörler tam anlamıyla üretim yapmasa bile, üretimin net sıfırın 2030 kilometre taşlarını karşılayacak şekilde ölçeklenebileceğine biraz güvenmelidir. IAE’ya göre, bugünün güneş enerjisi fabrikalarının kullanım oranı %40'tır, yani toplamda teorik olarak üretebilecekleri toplam PV modülü miktarının yarısından daha azını üretirler. Mevcut ve duyurulan tüm fabrikalar bu hızda çalışırsa, yılda yaklaşık 650 giga Watt modül üreteceklerdir, bu da IAE’nın 2030 için net sıfır yörüngesiyle uyumludur.

Ve temiz enerji üretimi dünyasında yedi yıl uzun bir süre. IEA, beş karbonizasyon teknolojisi için ihtiyaç duyulan fabrikaların "hem duyurular hem de inşaat için nispeten kısa teslim sürelerine" sahip olduğuna dikkat çekiyor. Başka bir deyişle, rüzgâr, ısı pompası ve elektrolizör teknolojisi üretim kapasitesi bugün net sıfır dünyasının taleplerini karşılamaya hazır olmasa da gelecekte karşılayabilmelidir.

Sıfır karbon hedefine ulaşmak, elbette bağlılık gerektirir. Bu taahhüdün bir kısmı, net sıfır sonuçların mümkün olduğu duygusu olmalıdır. Güneş enerjisi ve piller zaten bu noktayı kanıtlıyor; umarız diğer temiz teknoloji arkadaşları da yakında onlara katılır.