16 bin lirayı aşıyor! Haklarınızı bilin: Ücretsiz izin, 6 ay yarım çalışma parası... Kadınlar hem çocuklarına bakıyor hem de aile bütçesine katkı sağlamak için gece gündüz çalışıyor. Yasalarımız da bu durumda olan kadınlara istihdamda kalmaları için önemli destekler sağlıyor. Hem izin hem de ödemeler bu anlamda önemli yer tutuyor.

16 bin lirayı aşıyor! Haklarınızı bilin: Ücretsiz izin, 6 ay yarım çalışma parası...

Kadınlar hem çocuklarına bakıyor hem de aile bütçesine katkı sağlamak için gece gündüz çalışıyor. Yasalarımız da bu durumda olan kadınlara istihdamda kalmaları için önemli destekler sağlıyor. Hem izin hem de ödemeler bu anlamda önemli yer tutuyor.

30 Eylül 2022 - 07:00 Son Güncelleme: 30 Eylül 2022 - 08:25

Kadının hamilelik nedeniyle iş hayatındaki yükünün hafifletilmesi ve istihdam içinde tutulabilmesi için sağlanan pek çok destek var. İş Kanunu’nda hamilelerin çalışma sürelerinin ne kadar olabileceği, izin konusunda sağlanması gereken kolaylıklar gibi konular ayrıntılı bir şekilde düzenleniyor. Hatta işverenin başka geçerli bir nedeni yokken sırf hamile olduğu için çalışanını işten çıkarmasını güçleştiren, çıkarıyorsa da tazminat ödemeyi zorunlu kılan maddeler var.

GEREKİRSE EK SÜRE ALABİLİYOR 

Kanuna göre, kadın işçilerin doğumdan önce 8 ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftalık (112 gün) izin hakkı var. Bu sürede ücretini almaya devam ediyor. Doğum öncesi ve sonrası izinlerin uzatılmasına ilişkin bazı kriterler bulunuyor. Örneğin ikiz veya daha fazla bebeğe hamilelik söz konusu olursa izin süresi 8 haftadan 10 haftaya çıkarılabiliyor. Bu izinler kadınların yıllık ücretli izin hesabında dikkate alınmıyor. Yine hamile işçinin gebeliği normal gitmiyorsa, düşük yapma tehlikesi varsa ve bu durum hekim raporu ile belgeleniyorsa izin süreleri artırılabiliyor.

16 BİN LİRAYI AŞIYOR 

Annelere her doğumda en yüksek katkıyı, izinli olduğu dönemi kapsayan ‘doğum parası (rapor)’ sağlıyor. En düşük tutar ise asgari ücrete endeksli. 1 Temmuz’a kadar çalışan yeni anneye 12 bin 454 lira doğum parası ödeniyordu. Ancak 1 Temmuz itibarıyla asgari ücrete yapılan yüzde 29.3’lük ara zamla birlikte taban ödeme tutarı da artmış oldu. Böylece 5 bin 4 lira üzerinden hesaplanan doğum izni parası 6 bin 471 liralık yeni brüte göre hesaplanacak. Bu hesaba göre yeni anneye sadece doğum parası olarak 16 bin 106 lira ödeniyor.

ÇOCUK İÇİN 400 LİRA 

Çalışan anneye yapılan tek ödeme bununla sınırlı değil. 15 Mayıs 2015’ten itibaren doğum yapan tüm annelere çocuk parası veriliyor. Yeni doğan çocuk yardımı için TC kimlik numarasıyla ‘aile.gov.tr’den başvuru imkanı var. Ayrıca Aile Bakanlığı il müdürlüklerine, ilçede ise kaymakamlıklara da başvuru yapılabiliyor. Bu kapsamda; ilk çocuk için 300 lira, ikinci çocuk için 400 lira ve üçüncü çocuk için 600 lira ödeniyor.

EMZİRME ÖDENEĞİ DE VAR 

Tüm bunlara ilave olarak SGK’nın yılda bir belirlediği ve bu yıl 316 lira olarak uygulanan süt parası (emzirme ödeneği) de bulunuyor. Bundan hem SGK’lı hem de Bağkur’lu anneler yararlanabiliyor. Süt parasını almak için başvuru SGK il müdürlüğüne, sosyal güvenlik merkezine yapılıyor. Ücret ve çalışma saatleri dışında hamile ve doğum yapmış işçilere süt izni hakkı da tanınıyor. İşçi bebeğini emzirebilmek için günde 1.5 saat süt izni kullanabilir. Memur annelerde bu süre ilk 6 ayda 3 saat, ikinci 6 ayda günde 1.5 saat şeklinde.

ÜCRETSİZ İZİN 

Kadın işçilerin ücretli iznin yanı sıra yine doğum sebebiyle ücretsiz izin hakkı da var. Eğer kadın işçi doğum izninin ardından çocuğu ile daha fazla ilgilenmek isterse, doğum izninin bitiminin ardından 6 ay daha izin kullanabiliyor. Ancak bu süre içinde ücret alamıyor.

BORÇLANMAYLA EK PRİM 

Sosyal güvenlik sistemi özellikle kadınlara önemli ayrıcalıklar tanıyor. Bunlardan biri de her çocuk için borçlanma hakkı. Bu imkan 3 çocuğa kadar borçlanma ile 2160 gün, yani 6 yıl kazandırıyor. Böylece yaşı ve yılı dolmuş ama primi eksik bir anne, 3 çocuğu varsa 6 yıl erken emekli olabiliyor. Burada tek şart, çocukların sigortadan (stajyerlik sigortası dahil) sonra doğmuş olması. Kadın erken emeklilik için bu yıl borçlanma yapacak olursa; bir çocuk için 720 prim günü üzerinden en düşük 49 bin 697 lira ödeyerek borçlanacak.

İLAVE PRİM İMKANI 

Başkasının bakımına muhtaç engelli çocuğuna bakan anneler için de erken emeklilik hakkı tanınıyor. Annenin 1 Ekim 2008 sonrası prim gününün dörtte biri (yüzde 25) kadar bir süre, toplam primlerine ekleniyor. Bu ilave edilen prim, yaş şartından da düşülüyor.

6 AY YARIM GÜN ÇALIŞMA PARASI 

Hamile kadın rutin ve ekstra kontrolleri için işyerine bildirerek hastaneye gidebilir. 

Hamile kadın, doktor raporuna bağlı olarak çalışma saatlerinde değişiklik isteyebilir.

Ağır bir hamilelik geçiriyorsa tehlikeli işlerde çalıştırılamaz. Sağlık durumlarına uygun serviste çalışmak isteyebilirler.

Seyahat etmemesi gerekiyorsa masa başı işe dönebilir.

Trafiğin çok yoğun olduğu saatlerde sokağa çıkmak yerine, trafiğin yoğun olmadığı saatlerde gidip gelmeyi talep edebilir.

Eğer doktor raporu varsa, hamile kadın izin alabilir ve bu izin maaşından kesilmez.

Yasal koşullar sağlanmazsa mahkemeye başvurma ve tazminat hakkı doğar.

Çalışan anneler doğum izninden sonra çocukları okul çağına gelene kadar yarı zamanlı çalışarak, çocuklarına bakabiliyor.

Doğum izni bittikten sonra 30 gün içinde İşkur’a ‘yarım gün çalışma ödeneği’ başvurusu yapan annelere 6 aya kadar ek destek veriliyor.

Memur anne 24 aya kadar ücretsiz doğum izni kullanabiliyor. SSK’lı anne de 16 haftalık izinden sonra 6 ay ücretsiz izin alabiliyor.

İşçi, memur, esnaf statüsündeki kadınlar, doğumdan sonra boşta geçen sürelerinin 2 yıla kadar olan kısmı için borçlanma yapabiliyor.