Nedir bu Merkez Bankası Rezerv durumunun aslı astarı
İktidarın rezervlerimiz yeterli, muhalefetin eksideyiz dediği rezerv durumunu basit bir anlatımla açıklık getirmek istiyorum. Zira açık oturumlarda ve siyasilerin demeçlerinde sıkça karşımıza çıkıyor ve kavramlar halkın kafasını karıştırmış durumda.
Öncelikle rezervin önemini izah ederek başlayalım.
Merkez bankaları iyi bir rezerv seviyesi bulundurmaya özen gösteriyor, çünkü rezervi oluşturan paraların ve altının varlığı, devletin ileride çıkabilecek borç ödeme sorunlarını aşmak ve borç alabilmek için borç verenlere bir çeşit geri ödeme gücü ve garantisi anlamını taşıyor. Bu yüzden Merkez Bankası rezervleri güçlü ülkelerin borç bulma şansı daha kolay oluyor.
Merkez Bankası rezevlerinde iki rezerv kavramı var. İktidarın konuşmalarında kullandığı kavram genellikle BRÜT REZERVLER'dir.
Muhalefet iseSWAP HARİCİ NET REZEVLER'i kullanır açıklamalarında.
Gelelim Brüt Rezerv ve Swap Harici Net Rezerv nedir, onu açıklayalım.
Brüt Rezerv'i oluşturan kalemleri sıralamak gerekirse;
- TCMB'nın kendi malı olan döviz ve altınlar
-Bankalara ait olup zorunlu karşılık olarak TCMB'de bulunan döviz ve altınlar
-Bankaların TCMB'da bulunan mevduatları
-IMF'nin tahsis ettiği özel çekme hakları (SDR)
Net Rezerv ise Bankalara ait zorunlu karşılık olarak duran döviz ve altınlar ile bankaların mevduatları çıktıktan sonraki tutardır.
Swap ise yerli para karşılığı geçici süreyle alınan dövizler ve altınları göstermektedir.
Swap hariç net rezerv dediğimizde ise Net Rezerv tutarından geçici olarak alınan döviz ve altınları çıkarttığımızda kalan tutarı gösterir.
Şimdi ekteki tabloya baktığımızda doların tutulması için döviz satmaya başladığımız bir sene öncesine kadar swap öncesi net rezervlerimiz pozitif seviyelerde idi. Ancak dolar satmaya başladıktan sonra eylül sonu itibariyle swap öncesi net rezerv tutarı eksi 59.2 milyar dolar seviyesindedir.
Halbuki Brüt Rezerv seviyemiz 107.2 milyar dolardır.
İşte bu sebepten iktidar yanlısı yorumcular 107.2 milyar rezervimiz var derken, muhalefet swap hariç net rezerv tutarını konuşur ki yabancılar için önemli olan tutar swap hariç net rezerv tutardır. Çünkü swaplar vadesi dolunca faiziyle geri ödenecek borç olarak algılanmaktadır.
30 eylül 2022 olarak 107.2 milyar dolar Brüt Rezerv'imizin bankalara ait altın, döviz ve karşılıklar tutarı 28.9 milyar dolar, swaplar toplamı 68.7 milyar dolar iken Merkez Bankasının rezervi 9.5 milyar dolar olarak görünüyor.
Umarım bu Merkez Bankası Rezerv kavramı karmaşasına açıklık getirmişimdir.
Siyaseten halkın kafasını karıştırmak ve demogoji amaçlı yaratılan kavram karmaşası yanında ekonomide aslolan ve değerlendirilen Swaplar hariç Net Rezerv tutarıdır.